PSİKİYATRİ

Sağlık; bedensel, ruhsal, sosyal olarak iyilik durumudur.

Ruh sağlığı bozulan kişi, genellikle duygu , düşünce ve davranışlarında değişik derecelerde şu özellikleri taşır:

• tutarsızlık
• aşırılık
• uygunsuzluk
• yetersizlik

Her kişide bu değişiklikler gözlenebilir.Hasta sayılabilecek kişide bu özelliklerin az çok şu nitelikleri taşıması gerekir,

• Sürekli ve yineleyici olması
• Bireyin verimli çalışmasını bozması
• Kişiler-arası ilişkileri bozması

Sağlık hizmetlerine başvuran hastalarda sıklık sırasına göre görülen rahatsızlıklar:

1. Depresyon
2. Yaygın Anksiyete(bunaltı) bozukluğu
3. Somatoform Bozukluklar,
   • Somatizasyon bozukluğu:
   • Konversiyon bozukluğu:
   • Ağrı Bozukluğu:
   • Hipokondriyazis:
   • Beden Dismorfik Bozukluğu:
4. Distimi
5. Obsesif Kompulsif Bozukluk
6. Panik Bozukluğu
7. Uyku Bozuklukları
8. Alkol ve madde ile ilişkili bozukluklar
9. Sosyal fobi
10. Kişilik Bozuklukları
11. Travma Sonrası Stres Bozukluğu
12. Yas (Depresyon)
13. Şizofreni
14. Bipolar bozukluk (İki uçlu bozukluk)
15. Bunama
16. Cinsel İşlev bozuklukları
17. Yeme Bozuklukları
18. Tik bozuklukları
19. Trikotillomani (saç yolma)

Bu rahatsızlıkların olması durumunda kişinin profosyonel yardım alması gerekmektedir. Psikiyatri polikliniğimizde ilaç, destekleyici psikoterapi ve psikodrama grup terapileri yapılmaktadır.

Kapat

Depresyon

Tüm dünyada en sık görülen psikiyatrik hastalıklardan biridir. Kabaca toplumda her altı kişiden biri hayatı boyunca bir kez depresyon geçirir.

• İki haftalık bir dönemden daha fazla çökkün (karamsar ve kederli) duygudurum ve veya eskiden zevk aldığı şeylere karşı ilgisini yitirme ve zevk alamama hali bulunmaktadır.
• Aynı zamanda depresyonda olan kişinin, iştahında azalma veya artmalar görülmektedir.
• Neredeyse her gün:
  • Uykusuzluk çekme ya da aşırı uyuması,
  • İç huzursuzluğu ya da durağanlık hali,
  • Bitkinlik, enerji düşüklüğü,
  • Değresizlik, suçluluk, yalnızlık hissi, kendine güvende azalma,
  • Odaklanmakta güçlük çekme, kararsızlık yaşama,
  • Yineleyici ölüm düşünceleri.

İki haftalık bir dönemden fazla bu belirtilerin çoğunluğu görülmesi ile birlikte kişinin okul, iş ve toplumsal alanlarda işlevselliğinde düşmeye neden olur. Sosyal yaşam akışına uymakta güçlük çekilir.

DİSTİMİ

En az iki yıl süren çok ağır olmayan süreğen mutsuzluk, karamsarlık, halsizlik, istek ilgi azlığı, güvensizlik şikayetlerinin olması. Yani yukarda belirtilen depresyon belirtilerinin daha hafifi ve iki yıllık bir süreçte devam etmesi demektir.

YAS

Yakın birinin kaybından sonra 2 ay geçmesine rağmen devam eden aşırı üzüntü, yakınının ölümünü kabullenememe, suçluluk, ölüm düşünceleri, değersizlik hisleri ile giden depresyon.

Kapat

ŞİZOFRENİ

Toplumda % 1 oranında görülmektedir. Gerçeği değerlendirme yetisi bozulmuştur. Genel kanı genetik faktörlerin etkisi olduğu düşünülmektedir. Tanı için 6 aylık bir süreç gerekmektedir.

Karakteristik belirtiler:
1-Sanrı ; ikna yolu ile değiştirilemeyen yanlış, sabit, sarsılmaz inanışlar.
Kötülük görme, kıskançlık, televizyon internetten kendisine yönelik haberler olduğu şeklinde alınma, düşüncelerin kontrol edildiği (düşünce sokulması, çekilmesi,düşünce okunması vs.) algıların ve hareketlerin dış güçler(büyü,cin, yüksek mevkideki insanlar) tarafından kontrol edildiği düşünceleri
2- Halüsinasyon(Varsanı); Ortada gerçek bir dış uyaran yokken işitme, görme, dokunma, tat alma.
Emir veren sesler , kendi aralarında hasta hakkında konuşan sesler Bedensel varsanılar (tıbbi kaynağı olmayan, gerçek dışı bedensel belirtiler, kolunu uzamış hissetme, çeneyi çürümüş hissetme).
3- Konuşmada düzen bozuklukları; tutarsız düzensiz konuşma, sözcük uydurma, düşüncede bloklar, tekrarlayıcı konuşmalar.
4- Davranış bozuklukları; acayip duruşlar, garip çılgınca davranışlar, çocuksu ilkel davranışlar, aşırı hareketlilik, donakalma.
5- Duygulanımda küntleşme; duygulara sığlık, yüzeyselleşme, içe kapanma, konuşma ve isteklerin azalması, toplumdan çekilme.
Temel belirtiler yanında, kendine bakımda azalma, uyku ve iştah bozuklukları, zihinsel işlevlerde yavaşlama, sosyal yaşamdan uzaklaşma da sık görülür. Yaklaşık üçte biri tedavi ile sağlıklı bir yaşam sürdürebilir. Tedaviye aile ile birlikte işbirliği halinde devam edilmesi gerekmektedir. Zaman zaman ailenin de psikiyatrik yardıma ihtiyacı olur.

Kapat

KİŞİLİK BOZUKLUKLARI

Sık görülmekle birlikte başvuru sebepleri ek psikiyatrik hastalıklar (depresyon, kaygı bozukluğu, panik bozukluk, alkol ve madde bağımlılığı vs) Kişinin içinde yaşadığı kültürün beklentilerinden belirgin olarak sapan, süre giden içsel yaşantılar ve davranışlar gözlemlenir. Toplumsal ve işle ilgili alanlarda işlevsellikte düşüş yaşarlar.

• Olayları, insanları algılama yorumlama yolları farklı olur.
• Duygusal tepkilerin yoğunluğu değişkenliği ve uygunsuzluğu
• Kişiler arası ilişkilerde bozulma
• Dürtü denetim zorluğu

A kümesi- Kuşkucu Kişilik Bozukluğu, Şizoid Kişilik Bozukluğu, Şizotipal Kişilik Bozukluğu
B kümesi- Toplumdışı(Antisosyal) Kişilik Bozukluğu, Sınırda(Borderline) Kişilik Bozukluğu, Histriyonik Kişilik bozukluğu, Özsever( Narsistik) Kişilik Bozukluğu
C Kümesi- Çekingen Kişilik Bozukluğu-Bağımlı Kişilik Bozukluğ-Takıntılı Zorlantılı(Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu
Bu kişiler toplumsal, işle ilgili ve kişilerarası ilişkilerde yaşadığı sıkıntıların kendi kişilik özelliklerinden kaynaklandığını kabul etmeleri ve değişimi istediklerinde tedaviden fayda görebilirler.

Kapat

OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK (TAKINTI ZORLANTI BOZUKLUĞU)

Obsesyon-Saçma oldukları bilindiği halde bir türlü engellenemeyen düşünceler olması (kirlilik, kontrol, simetri, düzen, biriktirme, cinsel, dinsel, başkalarına zarar verme) Kompulsiyon-Kişinin bu takıntılara tepki olarak yapmaya zorlanmış hissettiği yinelemeli davranışlar (el yıkama, düzenleme, denetleyip durma, uzun süre banyo yapma, dua etme,sayma) olması ile tanımlanır.

• Bu davranışlar yaşanan kaygı ya da sıkıntıyı azaltma, korkulan bir olaydan sakınma amacıyla yapılır. Fakat korunulacağı tasarlanan durumlarla gerçekçi bir biçimde ilişkili değildir.
• Obsesyon ve kompulsiyonlar kişinin zamanını alır. Belirgin bir sıkıntıya ve işlevsellik alanlarında düşmeye yol açar.

Diğer ilişkili rahatsızlıklar-
Beden algısı bozukluğu-Dış görünümüyle başkalarınca gözlenebilir olmayan, başkalarınca önemsenmeyecek bir ya da daha fazla kusur veya özür algılama düşünceleri ve uğraşıp durma hali
Biriktiricilik
Trikotillomani (Saç yolma bozukluğu)
Deri yolma bozukluğu

Kapat

UYKU BOZUKLUKLARI

Diğer psikiyatrik hastalıklarla (depresyon, anksiyete bozuklukları, bipolar bozukluk vs) birlikte sık görülmektedir.

Psikiyatrik hastalık olmadan da görülebilen;

• Uykusuzluk- haftada en az üç kez ve en az üç aydır olan uykuya başlamakta, sürdürmekte güçlük, sık uyanmalar
• Aşırı Uykululuk, Narkolepsi-Gündüzleri dahi durdurulamayan aşırı(günde dokuz saatin üzerinde)uyuma ihtiyacı
• Kabuslar-Karabasan
• Uyurgezerlik, Uykuda Korku Duyma
• Rem uykusunda davranış bozukluğu (konuşma, bağırma, hareket etme, tekmeleme, vurma)
• Huzursuz Bacak Sendromu- daha çok geceleri olan bacakları hareket ettirmeye zorlanma hissi
• Solunumla İlişkili Uyku Bozuklukları

Klinik açıdan belirgin bir sıkıntı ile toplumsal, işle ilgili alanlarda işlevsellikte düşmeye sebep olurlar.

Kapat

YEME BOZUKLUKLARI

Seyrek görülmekle birlikte çok ciddi tıbbi sonuçlara yol açabilir.

Anoreksia Nervoza;

• Kişinin yaşı, cinsiyeti, bedensel sağılığı bağlamında belirgin biçimde düşük vücut ağırlığı olması halidir.
• Beden algısında bozulmasına bağlı olarak aşırı zayıf olmalarına karşın kendisinin şişman olduğuna inanmaktadır. Düşük vücut ağırlığının önemini hiçbir zaman kavrayamaz.
• Aşırı diet ve egzersiz yaparak kilo kaybederler. Sürekli kalori hesabı yaparlar.
• Tıkanırcasına yeme ve çıkarma türünde; kendini kusturma, idrar söktürücü, lavman kullanma dönemleri olur.

Builimia Nervoza;

• Vücut ağırlığı normal sınırlardadır.
• Tıkanırcasına yemekle birlikte kilo kontrolünü sağlamak için kusmalar, diet yapma, aşırı spor, neredeyse bir dönem hiç yememe gibi ödünleyici davranışlar gözlenebilir.

Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu

• Çoğu kişinin yiyebileceğinden çok daha fazla yeme ve yemek yemeği durduramadığı duygusu
• Olağandan hızlı yeme, rahatsızlık verecek tokluk hissi olana dek yeme, açlık duymuyorken yeme, utandığı için kendi başına yeme, daha sonra kendinden tiksinme, suçluluk duyma ve çökkünlük yaşama olmaktadır

Kapat

TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞU

Kişinin kendisinin veya yakınlarının bedensel ve ruhsal varlığına büyük tehlike olarak algıladığı bir olayın yaşanması üzerine gelişen ruhsal zorlanma. Bir aydan daha uzun süre aşağıdaki belirtilerin çoğunluğu görülmektedir.

• İstemdışı yineleyici olarak anıları hatırlama, rüyada görme, aynı olayı tekrar yaşama hissi, çağrıştıran olaylarla beraber tekrar sıkıntı yaşama fizyolojik belirtiler gösterme
• Hatırlatan duygulardan, olaylardan , yerlerden kaçınma hali
• Travmatik olayın bir kısmını hatırlayamama, karamsarlık, kendini veya başkalarını suçlama, sürekli korku duyma hali, önemli etkinliklere ilgi ve katılımda azalma, yabancılaşma hissi, duygusuzluk hissi
• Öfke patlamaları, kendine zarar veren davranışta bulunma, her an tetikte olma hali, abartılı irkilme, odaklanma güçlükleri ve uyku bozuklukları

Yukarıda sayılan belirtiler toplumsal işle ilgili işlevsellik alanlarında düşmeye sebep olmaktadırlar.

Kapat

CİNSEL İŞLEV BOZUKLUKLARI

Oldukça sık görülmekle birlikte geleneksel, toplumsal algılar ve eğitim eksikliği nedeniyle rahatlıkla başvuru yapılamamaktadır.

1. İstek Bozuklukları (Azalmış cinsel istek, cinsel tiksinti bozukluğu)
2. Uyarılma Bozuklukları (Kadında cinsel uyarılma, erkekte sertleşme bozuklukları)
3. Orgazm Bozuklukları (Kadında orgazm bozuklukları, erkekte erken ve geç boşalma)
4. Ağrı Bozuklukları (Ağrılı cinsel ilişki, Vajinismus-Cinsel birleşmenin olamaması)

• Tanı koymak için bu belirtilerin en az 6 aydır sürüyor ve bedensel hastalıktan kaynaklanmıyor olması gerekir.
• Psikiyatri polikliniğine daha çok cinsel istek bozuklukları, vajinismus, erken boşalma ve çiftlerde cinsel uyumsuzlukla başvurular olmaktadır.
• Partner veya eşle tedavi planlanmaktadır. Eşle ilişki sorunları daha öncelikli ele alınmaktadır.
• Depresyon, anksiyete bozukluğu gibi ek psikiyatrik hastalık olmadıkça ilaç tedavisine gerek olmamaktadır.

Kapat

BUNAMA

Alzheimer, Beyin Damar hastalıkları, Parkinson gibi rahatsızlıklarda görülebilen klinik bir durumdur.

• Eşyaların yerleri, tanıdığı insanların isimlerini unutma,
• Kendi başına bağımsız davranmayı güçleştirecek karmaşık günlük yaşam etkinliklerinde yardıma gereksinim duyma (ilaçlarını doğru kullanma, para yönetimi, ev işleri)
• Geçmişi çok iyi hatırlamalarına rağmen yeni bilgileri edinememe, tekrar tekrar aynı şeyleri sorma, gibi belirtiler görülür.
• Daha ileri safhalarda kişileri tanıyamama, kaybolmalar, temel günlük yaşam etkinliklerinde(beslenme, giyinme, tuvalet, banyo) güçlükler olabilir.
• Zaman zaman, başta depresyon olmakla birlikte davranış bozuklukları, sinirlililik, şüphecilik, kişilik değişiklikleri, uyku ve iştahta değişiklik, halüsinasyonlar gibi günlük yaşamı bozucu psikiyatrik belirtiler eklenebilir.

Çoğunlukla hasta ile birlikte ailenin de bilgilendirme ve psikiyatrik desteğe ihtiyacı olmaktadır.

Kapat

ALKOLLE İLİŞKİLİ BOZUKLUKLAR

Alkol Kullanım Bozukluğu-1 yıllık bir sürede klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da işlevsellikte düşmeye yol açan sorunlu bir alkol kullanımı

• İstendiğinden daha büyük ölçüde ve daha uzun süreli alkol alımı
• Alkol kullanımını bırakmak ya da denetim altına tutmak için istek ve sonuç vermeyen çabalar
• Alkol alımı ve alkolle ilgili sonuçlar için çok zaman harcama
• Alkol kullanmak için çok büyük istek duyma
• İstenen etkinin sağlanması için alınan alkol miktarını arttırma ihtiyacı
• Alkol kullanımı azaltıldığında ya da bırakıldığında bellirtiler görülmesi(titreme, çarpıntı, terleme, uykusuzluk, bunaltı, halüsinasyon)
• İş, okul ya da evdeki başlıca yükümlülüklerini yerine getirememe ile sonuçlanması
• Toplumsal, işle ve kişiler arası ilişkilerle ilgili sorunlar yaşama
• Büyük olasılıkla bedensel ve ruhsal sorunlara neden olduğu bilinmesine rağmen alkol alımını sürdürme

MADDE İLE İLİŞKİLİ BOZUKLUKLAR

Alkol, kafein, tütün, kenevir (kanabis, esrar), halüsinojenler, opiyatlar(eroin,morfin vs), anksiyolitik (xanax, rivotril)) , hipnotikler, uyarıcılar (amfetamin, kokain, bonzai) gibi maddelerin aşırı kullanımı ile beyindeki ödül dizgesini doğrudan etkinleştirir, madde kullanımı davranışlarının pekişmesine ve olağan günlük etkinliklerin boşlanmasına sebebiyet verir.

• Her maddenin kendine özgü entoksikasyon (zehirlenme) ve yoksunluk belirtileri olmaktadır.
• Bunun yanında Psikoz (şizofreni benzeri), Bipolar Bozukluk, Depresyon, Kaygı Bozukluğu, Obsesif Kompulsif Bozukluk, Uyku Bozukluğu, Cinsel İşlev Bozukluğu, Nörobilişsel Bozukluk gelişimine sebep olurlar.

Yatarak tedavi önceliklidir. Hem alkol hem madde kullanım bozukluğunda, ayaktan takip ve tedavisi zor olmakla birlikte, tedavide kararlılık, aile ve sosyal destek en önemli etkenlerdir.

Kapat

BEDENSEL BELİRTİLİ PSİKİYATRİK HASTALIKLAR

Bedensel Belirtili (Somatizasyon) Bozukluğu:

Vücudun farklı yerlerinde ağrılar, kronik yorgunluk, sindirim sistemi (kabızlık, ishal, mide bulantısı, kusma gibi) ve üregenital sistem ( sertleşme sorunu, cinsel isteksilik, idrarda yanma, adet bozukluğu) ile ilgili tekrarlayıcı şikayetler olması ve tıbbi tedaviler ile düzelmemesi. Sürekli yüksek düzeyde kaygı hali bulunması.

Dönüştürme (Konversiyon) Bozukluğu:

Bilinen herhangi bir fiziksel bozuklukla açıklanamayan ancak fiziksel bozukluk belirtileri veren şikayetlerdir. Kişide bir veya birden çok duyusal ya da nörolojik belirti ortaya çıkar. Felç, yutma güçlüğü, denge bozukluğu, kusma, ses çıkaramama ( afoni), körlük, çift görme, sağırlık, görme bozukluğu, sesini kaybetme, kaslarını hareket ettirememe, epileptik nöbetlere benzer bayılma nöbetleri, hislerde donukluk gibi şikayetler olmaktadır.

Ağrı Bozukluğu:

Kişide bedensel bir hastalık olmamasına ragmen, kişi sürekli şiddetli ağrılarından yakınır. Fakat ağrılar klinik açıdan değerlendirilmesi gereken ölçüde şiddetlidir. Ağrıların başlaması için stres ve çatışma ile yakından bağlantılıdır.

Hastalık Kaygısı Bozukluğu (Hipokondriyazis):

Ağır bir hastalığı olduğunu ya da olacağını düşünüp durma. Hastalar bir öksürüğü, terlemeyi, soğuk algınlığını, sivilceyi veya yarayı ciddi ve büyük bir hastalığın işareti sayarlar. Sık sık doktora giderler.

Kapat

YAYGIN KAYGI (ANKSİYETE) BOZUKLUĞU

En sık karşılaştığımız anksiyete bozuklukları Yaygın anksiyete bozukluğu, Panik Bozukluk ve Sosyal fobidir.

• Oldukça sık görülen hastalıklardandır. Kişi sanki kötü bir haber alacakmış, bir felaket olacakmış gibi nedeni belli olmayan bir sıkıntı, endişe duygusu olması.
• En az altı aylık bir sürenin çoğu gününde, bir takım etkinliklerle ilgili aşırı kaygı vardır.
• Sürekli diken üstünde olma, kolay yorulma, odaklanmakta güçlük çekme, kolay kızma, kas gerginliği, uyku bozukluğu gibi belirtilerden en az üçü de birlikte bulunmaktadır.

PANİK BOZUKLUK

Yineleyen beklenmedik panik ataklar olması ile tanımlanır. Panik atak sırasında aşağıdakilerden dördü ya da daha fazlası bulunmaktadır.

• Çarpıntı, terleme, titreme ya da sarsılma, nefes darlığı hissi, göğüs ağrısı, bulantı karın ağrısı, baş dönmesi, sersemlik bayılacak gibi olma hissi, titreme, üşüme ya da ateş basması
• Yukarda sayılan belirtilerden en az bir ay süreyle olması ve tekrar panik atak olacağı ile ilgili sürekli kaygı duyma
• Panik atak geçirmemek için çeşitli ortam ve olaylardan kaçınma hali

SOSYAL FOBİ

Toplum içinde herhangi bir eylem yaparken (karşılıklı konuşma, tanımadık insanlarla karşılaşma, yemek yerken) kızarma, terleme, ellerin titremesi, kendini küçük düşürecek yanlış bir şey yapma korkusu ile tanımlanır. Bu nedenle kişi söz konusu toplumsal durumlardan kaçınma hali.

Kapat

BİPOLAR BOZUKLUK-İKİ UÇLU BOZUKLUK

En az bir kez manik atak görülmesi ile birlikte depresif atak veya atakların olması tanı koydurucudur.

Manik atak-

• En az bir hafta kabarmış, taşkın, çabuk kızan, olağandışı amaca yönelik etkinliklerde ve enerjide artış hali ile bilrikte
• uyku ihtiyacında azalma
• çok konuşma
• düşüncelerin hızlanması, sanki birbiriyle yarışıyor gibi olması
• dikkat dağınıklığı
• özgüven artışı
• cinsel istekte artış
• Kötü sonuçlar doğurabilecek zevk veren etkinliklere (aşırı para harcama, düşüncesizce cinsel girişimlerde bulunma, gereksiz yatırımlar yapma) aşırı katılma, durdurulamama, engellendiğe sinirlilik saldırganlık görülebilir.

Mani dönemi öncesi veya sonrası depresyon dönemleri de bulunabilir.

Hastaneye yatırılmayı gerektirecek kadar işlevsellikte bozulmaya sebep olmaktadır. Bazen daha ağır durumlarda beraberinde şüphecilik, ses duyma, halüsinasyon görme gibi psikotik belirtiler de eklenebilir. Bu hastalık düzenli ilaç tedavisi ve takip gerektirmektedir. Tedavide aile ile işbirliği içinde, düzenli kontrollerle sağlıklı bir yaşam sürdürülür.

Kapat